Endoproteza stawu biodrowego

Endoprotezoplastyka to zabieg chirurgiczny mający na celu całkowitą lub częściową wymianę stawu biodrowego na protezę.

Podczas zabiegu – w zależności od jego rodzaju i rozległości – usuwa się powierzchnie stawowe, części kostne, torebkę stawową, więzadła.

Po zabiegu wszczepienia endoprotezy niezbędna jest rehabilitacja, w celu uzyskania możliwie największej sprawności osoby operowanej.

 

Najczęstszym powodem wymiany stawu jest:

• choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych,

• reumatoidalne zapalenie stawów,

• zmiany wrodzone wykluczające inne postępowanie,

• bardzo poważne uszkodzenie strukturalne (złamania szyjki kości udowej, złamania okolicy w okolicy krętarza), które nie podlegają innym zabiegom,

• choroby układowe prowadzące do nieodwracalnych zmian w stawach.

Etap przedoperacyjny

Jego celem jest spowolnienie postępu choroby oraz przygotowanie pacjenta do zabiegu wymiany stawu.

Zadania w na tym etapie:

• Kontrola i utrzymanie prawidłowej wagi ciała

• Ćwiczenia ogólnorozwojowe mające na celu poprawę wydolności pacjenta

• Ćwiczenia wzmacniające kończyny górne i obręcz barkową

• Ćwiczenia izometryczne

• Nauka prawidłowego ułożenia kończyn podczas odpoczynku i snu

• Nauka właściwego posługiwania się kulami

Etap wczesnopooperacyjny

Rozpoczyna się w szpitalu i trwa około tygodnia.

• W tym czasie dbamy o prawidłowe ułożenie operowanej kończyn. Ważne jest aby między nogami znajdował się klin odwodzący kończynę.

• Włączamy ćwiczenia przeciwzakrzepowe

• Wdrażamy ćwiczenia oddechowe

• Instruujemy pacjenta odnośnie bezpiecznej pozycji nogi w leżeniu, tak by ograniczyć ruchomość, a tym samym niedopuścić do zwichnięcia protezy. Operowana kończyna powinna być ułożona w odwiedzeniu. Należy również zabezpieczyć kończynę przed przypadkowym skręceniem na zewnątrz i do wewnątrz, ustawiając ja w tzw. położeniu pośrednim.

• Wprowadzamy naukę przybierania pozycji siedzącej. Ważne aby podczas przyjmowania pozycji siedzącej na łóżku ze spuszczonymi nogami pacjent unikał przywiedzenia kończyny w stawie biodrowym. Dobrym pomysłem jest umieszczenie między kolanami ręcznika, który ograniczy niewskazany ruch.

• Rozpoczynamy naukę przybrania i utrzymania prawidłowej postawy stojącej zużyciem zaopatrzenia ortopedycznego.

• Uczymy chodu z prawidłowym odciążeniem operowanej kończyny (należy zwrócić uwagę na prawidłowe obuwie)

• Uczymy jak wykonywać czynności dnia codziennego.

Etap późny. Porady fizjoterapeuty.

Ważne jest aby na tym etapie pacjent znał i przestrzegał zaleceń dotyczących prawidłowego dbania o operowaną kończynę. Zapewni to wile korzyści i pozwoli cieszyć się życiem bez bólu przez wiele lat.

Podczas odpoczynku i snu należy unikać krzyżowania nóg oraz rotacji stopy na zewnątrz i do wewnątrz

• Podczas zmiany pozycji z leżącej do siedzącej, operowana kończyna powinna być wyprostowana, unikamy przywiedzenia w stawie biodrowym. Najłatwiej przejść do pozycji siedzącej, poprzez przejście z pozycji leżącej do siadu prostego, postawić zdrowa kończynę na ziemi i zsuwać się pośladkami na brzeg łóżka

• Po zabiegu powinno się spać w leżeniu tyłem, bądź bokiem na nieoperowanej stronie z użyciem klina lub koca pod nogą operowaną

• Łóżko powinno być wysokie, umożliwi to zachowanie prawidłowej pozycji oraz ułatwi przyjecie pozycji stojącej

• Prawidłowa pozycja siedząca to taka, w której stawy kolanowe znajdują się niżej niż stawy biodrowe. Krzesło powinno być wysokie (można podłożyć poduszkę) i nie zbyt miękkie.

• Kąt między tułowiem a udami nie powinien być mniejszy niż 90 stopni

• Ważne jest aby podczas stania równomiernie obciążać obie kończyny

• Obowiązuje całkowity zakaz noszenia ciężarów. Podczas zakupów należy używać torby na kółkach. Jeżeli musimy coś dźwigać to wówczas trzymamy ciężar przed sobą lub po stronie operowanego biodra.

• Przez pierwsze miesiące warto korzystać z nakładki na sedes i zamontować na ścianie poręcze wspomagające przejście do pozycji stojącej

• Unikamy skrętów tułowia, schylania się i obrotów.

• Prysznic, a nie kąpiel w wannie, będzie bezpieczny przy wchodzeniu i wychodzeniu

• Należy umiejętnie zakładać odzież (np. skarpety – pacjent stoi na zdrowej kończynie, operowaną opiera kolanem o krzesło, od tyłu zakłada skarpetę)

• Warto zadbać o prawidłową pozycję ciała podczas schylania się po przedmioty. (pacjent stoi na zdrowej nodze opierając się o stół po stronie kończyny operowanej, którą odchyla do tyłu wyprostowaną w stawie biodrowym i kolanowym)

• Warto używać przedmiotów ułatwiających życie. Łyżki do zakładania butów z wydłużonym trzonkiem, specjalnych przyrządów do zakładania skarpet i sięgania po rzeczy, których nie można dosięgnąć

• Obuwie powinno być wygodne, miękkie na niewielkim obcasie. Jeżeli jest taka konieczność odpowiednio dopasowane, tak aby wyrównać ewentualne nierówności w długości kończyn.

Bibliografia

1. B. Cypryńska, M. Woldańska-Okońska, J. Cernicki, Rehabilitacja po całkowitych – cementowych i bezcementowych – endoproterazach stawów biodrowych w aspekcje balneologicznym, Fizjoterapia, nr 3, t.7, 1999r
2. K. Kwiatkowski, Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego, Standardy medyczne, nr 2, t.1, 2004r
3. A. Pazowski, K. Uszyński, Mam sztuczny staw biodrowy, Wyd. PZWL, Warszawa 1995r
4. M. Krasuski, Poradnik dla pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi stawów biodrowych leczonych zachowawczo i operacyjnie http://krasucki.com/poradnik_1.pdf
5. Gromek D., Rosiński M., Program rehabilitacji po zabiegu endoprotezoplastyki całkowitej bezcementowej stawu biodrowego. Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja 2011,07-08.