Uraz komunikacyjny szyi typu ,,smagnięcia biczem” (whiplash)
Jest to zespół objawów występujących po urazie szyi. Najczęściej taki mechanizm spotykamy podczas wypadku komunikacyjnego, skoku do wody na główkę oraz jako następstwo urazu sportowego.
Ze względu na swoją budowę anatomiczną odcinek szyjny jest szczególnie wrażliwy na urazy powstające przy gwałtownych zmianach przyśpieszenia. Tak dzieje się podczas wypadku samochodowego. W przypadku uderzenia od tyłu na odcinek szyjny kręgosłupa działa mechanizm wyprostno-zgięciowy, który powoduje szybki ruch głowy do tyłu, a następnie do przodu. Natomiast w przypadku uderzenia w przeszkodę od przodu odcinek szyjny zachowuje się odwrotnie, najpierw obserwujemy mechanizm zgięcia a następnie wyprostu.
Zespół objawów smagnięcia biczem nie dotyczy poważnych uszkodzeń takich jak złamania, urazy rdzenia i urazy korzeni rdzeniowych, odnosi się wyłącznie łagodnych urazów tkanek miękkich. Obejmuje mikrourazy, naciągnięcia, naderwania z ewentualnym niewielkim krwawieniem, naciągnięcia elementów nerwowych, układu więzadłowego czy mięśniowego.
Typowe dolegliwości po urazie whiplash
- ból szyi i okolicy karku
- sztywność i ograniczony zakres ruchu w odcinku szyjnym
- ból głowy
- zawroty głowy i zaburzenia równowagi
- zaburzenia widzenia
- ból stawu skroniowo-żuchwowego
- ból odcinka lędźwiowego kręgosłupa
- rzadko zaburzenia przełykania
Badanie lekarskie
W każdym przypadku podejrzenia takiego urazu powinno się przeprowadzić badanie neurologiczne, wykluczające ewentualne uszkodzenie układu nerwowego, oraz badanie ortopedyczne. W przypadku podejrzenia uszkodzenia struktur anatomicznych należy przeprowadzić badania radiologiczne: rtg kręgosłupa szyjnego, tomografię komputerową dla dokładnego zbadania elementów kostnych oraz rezonans magnetyczny do wykrycia ewentualnych zmian w tkankach miękkich. Dodatkowym badaniem może być również usg z pomiarami Dopplera.
Rehabilitacja
- Odpoczynek i ograniczenie ruchomości odcinka szyjnego trwające jednak nie dłużej niż 7-14 dni. W tym czasie w przypadku ostrych dolegliwości bólowych można zastosować leki przeciwbólowe oraz miękki kołnierz ortopedyczny
- Stopniowe uruchamianie odcinka szyjnego w bezbolesnym zakresie
- Ćwiczenia izometryczne kręgosłupa szyjnego
- W późniejszym okresie koło 10 dnia po urazie próbujemy sprawdzić czy prawidłowym zakresom ruchu w odcinku szyjnym nie towarzyszy ból i objawy korzeniowe, sugerujące możliwość wystąpienia pourazowej dyskopatii
- Zaleca się delikatne mobilizacje i neuromobilizacje odcinka szyjnego oraz ćwiczenia usprawniające
- W fazie podostrej, to jest w okresie między 2-12 tyg po urazie możemy wprowadzić delikatne ćwiczenia mięśni z oporem
- W celu poprawy elastyczności mięśniowej prowadzany masaż leczniczy
- Możemy zastosować zabiegi fizykalne laseroterapię, elektroterapie czy magnetoterapie kinesiotaping i inne.
Bibliografia
- Kużdżał A., Urazy komunikacyjne szyi typu „smagnięcia biczem”, Praktyczna Fizjoterapia i rehabilitacja 2010,01
- Kiwerski J., Kowalski M., Krasuski M., Schorzenia i urazy kręgosłupa, Wyd. PZWL, Warszawa 1997