Zwyrodnienie stawów biodrowych

Choroba dotyczyć może jednego lub obu stawów biodrowych. Powoduje postępujące ograniczenie ruchomości oraz zaburza prawidłowych wzorzec chodu. Związana jest ze stopniową destrukcją chrząstki stawowej, warstwy podchrzęstnej kości, torebki stawowej i innych tkanek tworzących staw.Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych dotyczy 85% społeczeństwa w wieku ponad 75 lat. W Polsce cierpi na nią od 4 do 8 mln ludzi.

Objawy

• Ból po zewnętrznej stronie biodra lub okolicy pachwinowej a także
  na wewnętrznej części uda, w pośladku lub kolanie. Występujący przy rozruchu, obciążaniu i zmęczeniu.

• Sztywność nasilona głównie w godzinach porannych, oraz po dłuższym unieruchomieniu (mija po kwadransie)

• Ograniczenia zakresu ruchu głównie ruchu rotacji

• wewnętrznej, wyprostu, odwiedzenia i przywiedzenia. Ruch zgięcia mimo
  ograniczenia pozostaje zachowany najdłużej.
• Wymuszona pozycja kończyny dolnej w rotacji zewnętrznej, przywiedzeniu i
  zgięciu w stawie biodrowym.

• Skrócenie kończyn spowodowane podwichnięciem głowy kości udowej

• Przykurcze i zaniki mięśniowe

• Czasem obrzęk, ocieplenie skóry nad zajętym stawem i wzmożona tkliwość

• Utykanie (związane z nieprawidłową fazą podparcia)

Profilaktyka

• Wyleczeniu wrodzonych i rozwojowych wad stawu już w okresie dziecięcym

• Całkowitym wyleczeniu przebytych procesów zapalnych z zachowaniem prawidłowego zakresu ruchu.

• Utrzymanie stawu w dobrym stanie czynnościowym poprzez stosowanie ćwiczeń ruchowych

• Unikanie przeciążeń i urazów

• Okresowe stosowanie zabiegów fizykalnych i leczenia balneologiczno-sanatoryjnego.

Porady fizjoterapeuty

Główny cel fizjoterapii to działanie przeciwbólowe, poprawa odżywienia i ukrwienia tkanek, ograniczenie zaników mięśniowych, zapobieganie i spowolnienie zmianom chorobowym. W leczeniu ogólnym należy doprowadzić do uregulowania trybu życia, oszczędzania chorego stawu, częstych ruchów w stawie oraz częstych odpoczynków. U chorych otyłych należy koniecznie obniżyć masę ciała do stanu prawidłowego.

Z jakich zabiegów wato skorzystać?

Szczególnie korzystne jest stosowanie zabiegów cieplnych w postaci różnego typu okładów np. żelowych, borowinowych, naświetleń przy użyciu specjalnych lamp Sollux, Bioptron. Bardzo dobre efekty przynosi zastosowanie elektroterapii ( galwanizacja, jonoforeza, prądy Tens czy DD), laseroterapii, magnetoterapii, krioterapii oraz masażu.

Okłady borowinowe zwiększą elastyczność mięśni, zmniejszą sztywność stawów oraz zadziałają przeciwbólowo. Pole magnetyczne niskiej częstotliwości oraz zabieg laseroterapii będą stymulowały tkanki do regeneracji oraz zmniejszą intensywność bólu. Elektroterapia w zależności od zastosowanego prądu wywrze efekt przeciwbólowy oraz zmniejszy napięcie mięśniowe. Przy użyciu prądu galwanicznego lub ultradźwięków można wprowadzić lek do organizmu w postaci maści, żelu lub roztworu by w ten sposób osiągnąć efekt przeciwbólowy i/lub przeciwzapalny. Krioterapia stosowana bezpośrednio przed ćwiczeniami umożliw pełne i płynne wykonanie bezbolesnego ruchu.

Na koniec warto zastosować masaż jego rola opiera się na niedopuszczeniu do powstania przykurczy i sztywności tkanek. Szczególna uwagę należy poświecić mięśniom pośladkowym oraz przednio-bocznej grupie mięśniowej – głównie mm czworogłowemu uda.

Z kolei ćwiczenia ruchowe zapobiegają ograniczeniom ruchomości w stawie zapewniają prawidłowa elastyczność mięśniową, zapobiegają przykurczom i zanikom mięśniowym. Najbardziej wskazane są ćwiczenia w odciążeniu ( w wodzie lub UGULu) dzięki którym zmniejsza się tarcie powierzchni stawowych, a tym samym ćwiczenia stają się przyjemniejsze dla pacjenta. Umożliwiają one wykonanie ruchu w pełnym zakresie,poprawiając metabolizm śródstawowy, co powoduje lepsze odżywienie chrząstki stawowej biodra. Ćwiczenia w wodzie wpływają na ogólną wydolność, aktywują układ krążeniowo-oddechowy.

Nie należy zapominać o pozostałych częściach ciała. W wyniku choroby zwyrodnieniowej zwiększa się lordoza lędźwiowa, często dochodzi do powstania przykurczu zgięciowego w stawie kolanowym i podeszwowego zgięcia w stawie skokowym.

Należy zadbać o prawidłową masę ciała i o ogólną sprawność fizyczną. Ćwiczenia ogólnokondycyjne pomogą utrzymać prawidłową masę ciała i wydolność organizmu. Bardzo dobre rezultaty przynosi jazda na rowerze, która jest idealna formą treningu bez obciążania stawów biodrowych. Istotne są również ćwiczenia izometryczne, które są nie wymagają ruchu w stawie a doskonale poprawiają siłę i napięcie mięśniowe. Wypada również zadbać o kończyny górne. Wzmocnione zapobiegną uszkodzeniom barków, występującym podczas korzystania z kul.

Warto pamiętać o prawidłowym odciążaniu kończyny poprzez zastosowanie kuli łokciowej, którą należy nosić po przeciwnej stronie do zajętego stawu (chory prawy staw biodrowy, kula po lewej stronie ciała). Z kolei siatki z zakupami należy nosić po stronie chorego biodra.

Większość pacjentów z koksartrozą to osoby, które spędzają część dnia w pozycji siedzącej lub półleżącej. Wiadomo że wówczas szukamy pozycji najmniej bolesnej często ustawiając nogę w niewłaściwej pozycji tj. w nadmiernym zgięciu i przywiedzeniu, co z kolei prowadzi do pogłębienia błędnego wzorca chodu.

Niekiedy jednak nie da się zatrzymać postępujących zmian w obrębie stawu biodrowego wówczas konieczny staje się zabieg operacyjny polegający na wymianie zużytego stawu biodrowego. Więcej informacji o endoprotezoplastyce  w astępnym artykule.

Bibliografia:

1. Nawotny J.: Podstawy kliniczne fizjoterapii w dysfunkcjach narządu rychu. Wyd. Medipage, Warszawa 2005
2. Marciniak W., Szulc A.: Wiktora Degi ortopedia i rehabilitacja, tom 2 . Wyd PZWL, Warszawa 2004r
3. Paprocka-Borowicz M., Zawadzki M.: Fizjoterapia w chorobach narządu ruchu. Podręcznik dla studentów licencjatów wydziałów fizjoterapii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007
4. Żabówka M. Choroba zwyrodnieniowa stawów biodrowych – rola fizjoterapii w zapobieganiu leczeniu operacyjnemu. Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja 2010,12
5. Żabówka M. Najczęstsze błędy i niewłaściwe przeświadczenia dotyczące fizjoterapii w chorobie zwyrodnieniowej stawów biodrowych. Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja 2011,1